Waar was dat feestje?

Toegegeven, ook wij, de laatsten der onversaagde optimisten, waren van plan om ons in te graven in het vooruitzicht van een lange, koude winter met kwakkelende aandelenbeurzen en troosteloze obligatiemarkten. Maar net op het donkerste uur, toen de vijand ons in een wurggreep leek te hebben, kwam de cavalerie ergens uit het niets opdagen en wist die ons alsnog te ontzetten.

De gepubliceerde inflatiecijfers in de VS over de voorbije maand bleken immers veel beter mee te vallen dan verwacht en kiezen - voorlopig althans - een neerwaarts pad. Op langere termijn is er geen twijfel over een substantiële afname van de inflatie-indicatoren, maar deze ingecalculeerde daling van de kleinhandelsprijzen werd verwacht zich te spreiden over een periode van 12 maanden of meer en moet zich geleidelijk een weg banen over een hobbelig, verraderlijk en verwilderd pad.  

De plotse, wezenlijke groeivertraging van de CPI-inflatie kwam vandaar daarom als een zeer positieve verrassing en die leidde tot een opleving van de wereldbeurzen, in een orde van grootte die zich extreem zelden voordoet. 

Vooral de groeigevoelige, fel geplaagde NASDAQNasdaq-index veerde krachtig op met een toename van 10 %. Helaas ging daarvan een viertal procent terug verloren voor een investeerder uit de Eeurozone door de daling van de euro/dollar-wisselkoers. 

Ook de Chinese beurs kende een opmerkelijke opleving. Dit staat los van de Amerikaanse inflatie maar is gerelateerd aan de toegenomen hoop op een milder cCoronabeleid en de aangekondigde maatregelen om de Chinese bouwsector te stimuleren. 

Grafiek 1: Evolutie van enkele wereldbeurzen sinds de publicatie van de Amerikaanse CPI-cijfers (in lokale munt)
 

Ook de koersen van de langetermijnobligaties wisten een (voorlopig nog beperkt) deel van hun verliezen in te lopen met dalingen van de rente op 10 jaar met een derde van een procent tot een kwart van een procent, respectievelijk in de VS en de eurozone. 

Toch bekruipt menig professioneel belegger hierbij een stevig déjà-vugevoel want ook uit de cijfers van augustus viel al een belangrijke afname van het stijgingspercentage van de inflatie af te leiden en ook toen leidde dit tot euforische toestanden op de beurzen. Kortstondig helaas, want de exponentiële stijging van de energieprijzen op het einde van augustus maakte een abrupt einde aan de prille lente op de financiële markten.

Grafiek 2: Maand-op-maand- en jaar-op-jaar-evolutie van de Amerikaanse kerninflatie (kleinhandelsprijzen CPI)
 

Maar this time it’s different (en zoals steeds waagt men zich dan op glad ijs…).

Behoudens onverhoedse bewegingen op het voedsel- en energiefront, lijken de overige groeimotoren van de kleinhandelsinflatie hun opwaarts momentum te verliezen. De huurprijzen stijgen weliswaar nog steeds nadrukkelijk maar worden nu vooral gedreven door de recent sterk opgelopen kosten voor hotelaccommodatie. Ook al blijft de opwaartse trend van de huurprijzen zeer hardnekkig, de grimmigste kant lijkt te zijn afgevijld. 

Vooral het groeiritme van de prijzen voor tweedehandswagens, medische diensten en goederen in het algemeen lijkt in belangrijke mate te zijn afgekoeld van hun oververhitte piekwaarden van de vorige maanden. Dit neutraliseert de toename van energie- en voedselprijzen, die recent terug opveerden maar waarvan geen verdere acceleratie wordt verwacht.

Eerder bleek al uit de werkgelegenheidsstatistieken dat de salarisgroei in de meeste sectoren was afgevlakt- maar hier moet onmiddellijk aan toegevoegd worden dat deze zich nog in behoorlijke mate boven hun langjarige gemiddelde bevindt. Maar de kracht van de Amerikaanse arbeidsmarkt vertaalt zich niet in lonen die een sneller groeipad volgen dan de inflatie – integendeel - en dat is hoopgevend.

Ook in de eurozone vertoont de economie zeer grote weerbaarheid en blijft er sprake van een krapte op de arbeidsmarkt, in weerwil van de sombere conjunctuurvooruitzichten. In het Verenigd Koninkrijk bevindt de werkloosheid zich zelfs op een 50-jarig dieptepunt, ondanks de economische en financiële problemen die zich in het fiere Albion opstapelen.

Maar in de VS lijkt de arbeidsmarkt zich stilaan maar zeker te ontspannen, ondanks de stevige groei van nieuwe banen en de historisch lage werkloosheid. Dit blijkt onder meer uit de quit-ratio, met name het aantal mensen dat vrijwillig ontslag neemt om elders een baan tegen hogere vergoedingen op te nemen. Voor het eerst sinds de economische opleving na de coronacrisis heeft deze index opnieuw negatief territorium opgezocht. 

Grafiek 3: Vrijwillige ontslagen VS, jaar-op-jaar-wijzigingen
 

Is dit alles genoeg om de Amerikaanse centrale bank te vermurwen en ertoe aan te zetten om haar verstikkende greep op de economie te verlichten? Voorlopig nog niet want er is hooguit sprake van een afname van het voorziene opwaartse ritme van de beleidsrente. In mensentaal betekent dit dat de eerder geplande verhoging met 75 basispunten op 14 december nu wordt gereduceerd tot 50 basispunten, nadien op 1 februari 2023 nog gevolgd door een verdere stijging met een kwart procent. En daarna basta? Wat ons betreft, is het al lang welletjes geweest.  

Dit zou genoeg zijn om de beurzen van een stevige onderbouw te voorzien voor een herstelbeweging. Maar wellicht wacht men liever een bevestiging af van de neerwaartse trend in inflatie. Dit werd intussen al gedeeltelijk geleverd door de evolutie van de groothandelsprijzen (op 15 november) waar een gelijkaardige neerwaartse trend kon worden opgetekend.

Om de Fed te overtuigen haar juk te verlichten moet de neerwaarts gerichte groeitrend van de prijzen van goederen, medische kosten en tweedhandswagen zich ondubbelzinnig doorzetten en moet het opwaartse ritme van vliegtuigkosten, huur-, voedsel- en energieprijzen stabiliseren. Dat is veel gevraagd, zeker wanneer hier nog aan toegevoegd moet worden dat de Fed vereist dat ook de salarisgroei substantieel moet afnemen en zelfs negatieve maand-op-maandcijfers moet tonen, vooraleer de centrale bank bereid zal zijn om haar verstikkende beleid bij te sturen.

De geruchten over groeiende Chinese ontevredenheid over de Russische invasie zwellen intussen verder aan. Door hun gebrek aan militaire daadkracht te compenseren met verregaande barbarijen tegen de burgerbevolking, maakt Rusland ook zijn bondgenoten indirect schuldig aan deze misdaden.

Het gelijktijdig opvoeren van de politieke druk vanuit China (en India) op Rusland en vanuit het Westen op Oekraïne, vormt wellicht de enige oplossing voor dit conflict dat dreigt te vast te vriezen in de modder aan de oevers van de Dnjepr en de Oskil.

Oekraïne voelt zich echter (terecht) gesterkt door enkele belangrijke symbolische overwinningen en wil van het momentum gebruik maken om het verloren grondgebied volledig te heroveren. Het is begrijpelijk dat ze zich niet verplicht voelen om aan te schuiven aan de onderhandelingstafel.

Maar ondanks onze grote sympathie voor de geel-blauwen moeten we toch wijzen op de logistieke problemen waarmee ook deze troepen geconfronteerd zullen worden en de stevige verdedigingslinies die de Russen intussen hebben gebouwd.

De Westerse steun voor een langdurige uitputtingsslag dreigt geleidelijk weg te ebben. Vergeet hierbij ook niet dat de meerderheid van het Huis van Afgevaardigden in de VS (naar alle waarschijnlijkheid) naar de Republikeinse partij zal verschuiven, zodat het voor president Biden (nog) moeilijker wordt om budgettaire middelen voor deze oorlog los te weken. De Republikeinse meerderheid zal immers zo snel als mogelijk het schuldenplafond inroepen als politiek wapen tegen de Democraten.

Ook hier overkomt ons een déjà-vugevoel met de situatie aan de IJzervlakte tijdens de Groote Oorlog. Het vredesvoorstel van Duitsland om de vijandelijkheden te stoppen, mits het behoud van de veroverde gebieden in Noord-Frankrijk en België, werd resoluut afgewezen. Net zoals Oekraïne nu bijna onmogelijk akkoord kan gaan met een afstand van de oostelijke provincies aan Rusland.

Bijna onmogelijk… Tenzij men de militaire inspanning die nodig zal zijn om deze gebieden terug te heroveren realistisch inschat en ter compensatie een gigantisch Marshallplan voor de wederopbouw van Oekraïne ter beschikking krijgt van het Westen en van China.